تیغه کنتاکتور و کنتاکتور (CONTACTOR)
انواع گوناگونی از کلید صنعتی نظیرکنتاکتور طراحی و تولید شده است. که مانع از بروز هر گونه آسیب مالی و صدمات به موتورهای الکتریکی و دستگاه ها می گردد. این محصولات دارای قطعات گوناگونی نظیر تیغه کنتاکتور می باشد. در این راستا کمپانی های گوناگونی فعال می باشند از جمله زیمنس و اشنایدر به طور کل کنتاکتورها، کلید های الکترومغناطیسی می باشند، که یکی از مهم ترین اجزای مدارات برق صنعتی و قدرت همجون مدارهای قدرت و فرمان را تشکیل می دهند و در ساخت تابلوهای برق بسیار پرکاربرد هستند. کلید الکترومغناطیس ، قطع و وصل کننده ی مدارات قدرت می باشد که برای تحریک و انجام کار، از نیروی الکتریکی و مغناطیسی (Electromagnetic) یا خاصیت آهن ربایی بهره می برد. کلید های مختلف در صنعت برق، توسط نیروی محرک دستی، مدارات قدرت را قطع و وصل می کنند، در صورتی که کنتاکتور این عمل را توسط نیروی الکتریکی یا همان مدار فرمان انجام می دهد. به عبارت دیگر، کنتاکتور واسطی بین مدار قدرت و فرمان می باشد. موارد استفاده از کنتاکتورها امروزه در ماشین آلات صنعتی بسیار گسترده می باشد، چه بسا راه اندازی تجهیزات صنعتی و کنترل سیستم های اتوماسیون، بدون کنتاکتور میسر نخواهد بود، بنابراین کنتاکتور یکی از ملزومات اصلی درصنعت به شمار می رود.
مزایای استفاده از کنتاکتورها
1- کنترل و فرمان از راه دور توسط کنتاکتور اقتصادی تر و ایمنی تر است.
2- از خطرات ناشی از به راه افتادن دوباره ماشین هایی که در اثر قطع ناگهانی برق شبکه، از کار افتاده است، جلوگیری می کند.
3- کنتاکتور امکان قطع و وصل مصرف کننده ها را از چندین محل عملی می نماید.
4- امکان راه اندازی بصورت اتوماتیک مقدور است.
5- عمر مفید (تعداد دفعات قطع و وصل) کنتاکتور از کلید های دیگر بیشتر است.
6- قابلیت قطع و وصل زیر بار را دارد.
7- حفاظت دستگاه ها مناسب تر و مطمئن تر است.
نکته مهم: کنتاکتورها، به تنهایی هیچ نوع حفاظتی در مقابل جریان اضافه و اتصال کوتاه ندارند. بنابراین، باید برای این نوع حفاظت، در مدارات از بیمتال، کلید های حفاظتی و فیوز استفاده شود.
اجزای داخلی کنتاکتورها
قسمت های مختلف کنتاکتور عبارتند از:
1- محفظه یا قاب
2- پایه
3- قاب سیم پیچ
4- پوشش و حامل کنتاکت ها
5- آهن ربا
6- حلقه نگهدارنده هست ی آهنی ثابت
7- کنتاکت های ثابت
8- کنتاکت های متحرک
9- پیچ ترمینال
10- سیم پیچ
11- فنر
12- پوشش فوقانی
نحوه عملکرد کنتاکتور
همانطور که در شکل زیر می بینید، هسته آهنی E شکل که به هسته ثابت معروف است، داخل یک سیم پیچ قرار دارد. حتما همه شما می دانید که وقتی یک سیم پیچ را به دور یک هسته ی آهنی بپیچانید و دو سر این سیم پیچ را به یک منبع ولتاژ مثلا 220 وصل کنید، چه اتفاقی رخ می دهد. درست است، هسته ی آهنی به آهن ربا تبدیل خواهد شد که دو سر این سیم پیچ بر روی کنتاکتور با علایم A1 و A2 مشخص می شوند. این قسمت را مدار فرمان و محرک کنتاکتور می نامیم. در قسمت فوقانی یک هسته ی آهنی E شکل دیگری را مشاهده می کنیم که کنتاکت های قدرت بر روی آن نصب شده اند. این قسمت که به هسته ی متحرک معروف است، در شرایط عادی (خاموش) توسط فنر از هسته ی ثابت، جدا می ماند (شکل سمت چپ). حال، با اعمال ولتاژ به A1 و A2 (بوبین) کنتاکتور، هسته ی ثابت، آهن ربا شده و هسته ی متحرک را به سمت خود می کشد. بنابراین، کنتاکت های قدرت نیز به یکدیگر چسبیده و اتصال برقرار خواهد شد (شکل سمت راست). لازم به ذکر است از جمله مهمتری قسمت کنتاکتور تیغه پلایتین می باشد که امکان تعویض دارد و نول آلیاژ به کار رفته در آن بسیار مهم می باشد و بیان گر کیفیت کنتاکتور می باشد.
در صورت آسیب دیدن تیغه کنتاکتور می توان آن را تعویض نمود و با قرار دادن تیغه های جدید بر روی کنتاکتور دوباره از آن استفاده نمود.